Ιογενής πάθηση με σύγχρονες δυνατότητες πρόληψης

Η θηλωμάτωση του λάρυγγα ή υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση (Recurrent Respiratory Papillomatosis – RRP) είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλεί την ανάπτυξη καλοήθων μορφωμάτων (θηλωμάτων) στο εσωτερικό του λάρυγγα ή και σε άλλες περιοχές του αναπνευστικού συστήματος.

Παρά την καλοήθη φύση τους, τα θηλώματα μπορούν να προκαλέσουν σημαντική δυσκολία στην αναπνοή και τη φώνηση, καθώς και συχνές υποτροπές  που απαιτούν επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις.

Αίτιο της νόσου

Η θηλωμάτωση προκαλείται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), κυρίως από τα στελέχη 6 και 11, τα οποία θεωρούνται χαμηλού ογκογόνου κινδύνου.
Πιο σπάνια εμπλέκονται στελέχη όπως τα 16 και 18, που σχετίζονται με κακοήθειες της ανώτερης αναπνευστικής και γεννητικής οδού.

Η μετάδοση του ιού  μπορεί να προκύψει με δυο τρόπους:

  • Κάθετα, από τη μητέρα στο νεογνό κατά την κύηση και τον φυσιολογικό τοκετό (νεανική μορφή)
  • Οριζόντια, μέσω στοματογεννητικής μετάδοσης (ενήλικη μορφή)

Παρότι ο HPV είναι εξαιρετικά συχνός —το 75-80% του πληθυσμού θα εκτεθεί στον ιό κάποια στιγμή— η θηλωμάτωση εκδηλώνεται σε ελάχιστους ανθρώπους, κάτι που δείχνει ότι καθοριστικό ρόλο παίζουν η ανοσολογική κατάσταση του οργανισμού καθώς και το ιικό φορτίο.

Μορφές της νόσου

  • Νεανική θηλωμάτωση: Εμφανίζεται σε παιδιά κάτω των 12 ετών, είναι πιο επιθετική, με συχνές υποτροπές και πιθανή απόφραξη αεραγωγού.
  • Θηλωμάτωση ενηλίκων: Εκδηλώνεται μετά την εφηβεία, συνήθως με πιο ήπια πορεία, αλλά ενδέχεται να οδηγήσει σε κακοήθη εξαλλαγή  σε ποσοστό 3–7%.

Κλινική εικόνα

Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Βράγχος φωνής ή αλλαγή στη χροιά της φωνής
  • Δύσπνοια, αίσθημα απόφραξης ή «κόμπου» στον λαιμό
  • Χρόνιο βήχα ή δυσφαγία
  • Στα παιδιά, αδύναμο κλάμα ή συριγμό

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με ενδοσκόπηση λάρυγγα και βιοψία για ιστολογική επιβεβαίωση και HPV τυποποίηση.
Η τεχνική Narrow Band Imaging (NBI) αναδεικνύει μικρές αγγειακές αλλοιώσεις που δεν φαίνονται με απλό φως.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, αλλά η σύγχρονη ιατρική μπορεί να ελέγξει αποτελεσματικά τη νόσο.
Οι στόχοι είναι η διατήρηση της αναπνοής, η καλή φώνηση και η μείωση των υποτροπών.

Χειρουργική θεραπεία

Η μικρολαρυγγοσκόπηση με LASER (CO₂, KTP, PDL), με  microdebriders ή με συνδυασμό αυτών  είναι η καθιερωμένη μέθοδος αντιμετώπισης.
Η επέμβαση αφαιρεί τις βλάβες με ακρίβεια και σεβασμό στον υγιή ιστό.

Συμπληρωματικές θεραπείες

Σε περιπτώσεις συχνών υποτροπών εφαρμόζονται:

  • Ιντερφερόνη ή Cidofovir, φάρμακα που περιορίζουν τον πολλαπλασιασμό του ιού
  • Bevacizumab (Avastin), μονοκλωνικό αντίσωμα που εμποδίζει την αγγειογένεση των βλαβών
  • Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT) και άλλες πειραματικές προσεγγίσεις

Ο ρόλος του εμβολιασμού HPV – Η σύγχρονη πρόληψη

Ο εμβολιασμός έναντι του HPV αποτελεί σήμερα το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης της θηλωμάτωσης του λάρυγγα.
Τα εμβόλια (Gardasil-9, Cervarix) προστατεύουν έναντι των στελεχών 6 και 11, που ευθύνονται για πάνω από 90% των περιπτώσεων, καθώς και έναντι στελεχών υψηλού κινδύνου (16, 18, 31, 33 κ.ά.).

Η ευρεία εφαρμογή του εμβολιασμού έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή μείωση της νόσου παγκοσμίως. Στην Αυστραλία, όπου τα ποσοστά εμβολιασμού ξεπερνούν το 80%, τα περιστατικά παιδικής θηλωμάτωσης έχουν σχεδόν εκλείψει μέσα σε μία δεκαετία.

Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι ο εμβολιασμός μπορεί να έχει θεραπευτικό όφελος και σε ασθενείς που ήδη πάσχουν, μειώνοντας τη συχνότητα των υποτροπών και αυξάνοντας τα μεσοδιαστήματα ελεύθερα νόσου.

Ο εμβολιασμός προτείνεται σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 9–26 ετών (και έως 45 ετών σε ορισμένες περιπτώσεις) και αποτελεί σημαντικό βήμα πρόληψης όχι μόνο της θηλωμάτωσης, αλλά και πολλών άλλων HPV-σχετιζόμενων καρκίνων.

Συμπέρασμα

Η θηλωμάτωση του λάρυγγα είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα αλλά διαχειρίσιμη νόσος.
Η σύγχρονη χειρουργική τεχνολογία, οι νέες στοχευμένες θεραπείες και —κυρίως— ο HPV εμβολιασμός αποτελούν τα ισχυρότερα εργαλεία μας για πρόληψη, έλεγχο και τελικά εξάλειψη της νόσου.

Η ενημέρωση και εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών και των νέων είναι καθοριστικής σημασίας, όχι μόνο για την ατομική προστασία, αλλά και για τη δημόσια υγεία συνολικά.